Değerli Ailelerimiz,
KAÇUV’un sizlere “Umut” ile eşlik ettiği bu yolda Sosyal Hizmet Uzmanları olarak yayınlayacağımız içerikler ile kaynaklarınızı çoğaltmayı ve sizleri daha da güçlendirmeyi diliyoruz.
“Umut Ailesi Soruyor, KAÇUV Sosyal Hizmet Birimi Yanıtlıyor” yazı dizimizin on ikinci yazısı olan “Koruyucu Aile Olmak” başlıklı yazımızı sizler için derledik. Fayda sağlamasını dileriz.
Öykü Barut
Sosyal Hizmet Uzmanı
Yayın Tarihi: 20.08.2024
Koruyucu Aile Olmak
Türkiye genelinde devlet kurumu bakımındaki çocuk sayısının 14 bin 435 olduğu belirlenmiştir (TÜİK, İstatistiklerle Çocuk, 2023). Devlet koruması ve bakımı altında olan çocukların büyük çoğunluğunun ihmal ya da istismara uğraması, madde kullanımı, refakatsiz kalması gibi nedenlerle devlet kurumlarına kabul edildikleri bilinmektedir. Sosyal devlet anlayışında çocuğun iyilik halinin korunmasında kamu büyük önem taşımaktadır. Çocukların gelişim süreçlerinin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi için kendilerini koruyacak, sevecek, güvende hissettirecek ve maddi gereksinimlerini karşılayacak bir aile ortamına ihtiyaçları vardır. Bu nedenle devletin çocuk koruma sisteminde, toplum temelli ve aile yanında bakım modelinin uygulandığı görülmektedir. Tüm bu durumlar göz önüne alındığında çocuğun korunması amaçlanarak koruyucu aile yanında bakım hizmetinin sunulması ön plana çıkarılmaktadır.
Koruyucu aile nedir?
Çeşitli sebeplerden dolayı biyolojik ailelerinin yanında bakımları sağlanamayan çocuklar, devlet koruması altına alınabilmektedir. Devlet koruması altına alınan çocukların eğitim, bakım ve yetiştirilme gibi sorumluluklarını devlet denetimiyle birlikte, kısa veya uzun süreli, kendi aile ortamlarında, ücretli veya gönüllü olarak üstlenen aileler koruyucu aile olarak adlandırılmaktadır. Türkiye’de 9806 koruyucu aile bulunduğunu araştırmalar göstermektedir. (TÜİK, İstatistiklerle Çocuk, 2023).
Koruyucu aile modelleri nelerdir?
Kişi veya aileler yetkinliklerine ve statülerine göre farklı türlerde koruyucu aile olabilmektedir. Türlerine göre koruyucu aile modelleri aşağıdaki şekilde dörde ayrılmaktadır:
· Akraba ve Yakın Çevre Koruyucu Aile Modeli: Veli ya da vasi dışında kalan kan bağı bulunan akrabalar ya da çocuğun iletişim içinde olduğu veya tanıdığı komşu gibi yakın çevresinde olan kişilerin sağladığı bakımdır.
· Geçici Koruyucu Aile Modeli: Acil koruma gereken ya da hakkında hizmet planı oluşturulmamış ve kurum bakımına yerleştirilmemiş çocuklar için, aldıkları eğitimler ile profesyonel düzeye gelmiş kişi ve ailelerin sağladığı en fazla bir ay süren bakımdır.
· Süreli Koruyucu Aile Modeli: Biyolojik ailesinin yanına kısa sürede döndürülme imkânı bulunmayan ya da kalıcı olarak aile yanına yerleştirilemeyen çocuklara kişi ve ailelerin sağladığı bakımdır.
· Uzmanlaşmış Koruyucu Aile Modeli: Özel ihtiyaçları olan çocuklara destek olabilecek lisans eğitimine sahip olan veya aldıkları eğitimler ile profesyonel düzeye gelmiş kişi ve ailelerin sağladığı bakımdır.
Koruyucu aile olmanın kriterleri nelerdir?
· T.C. vatandaşı olan
· Sürekli olarak Türkiye’de ikamet eden
· 25-65 yaş aralığında
· En az ilkokul mezunu
· Düzenli bir gelire sahip evli/bekâr veya çocuklu/çocuksuz herkes (çocuğun biyolojik anne-babası ya da vasisi dışındaki kişiler) koruyucu aile olabilmektedir.
Koruyucu aile olmak için nereye başvurulur?
Koruyucu aile olmak için Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına dilekçe vererek veya e-devlet üzerinden başvuru yapılabilmektedir.
Başvuru sırasında hangi belgeler istenmektedir?
· Öğrenim durumunu gösterir belgenin onaylı örneği
· İş, gelir ve sosyal güvenlik durumunu gösteren belgenin onaylı örneği
· Adli sicil belgesi
· Koruyucu aile olacak kişiler ve varsa birlikte yaşadığı kişilerin fiziksel ve ruhsal bir hastalığının ya da engelinin olmadığını ve bulaşıcı bir hastalık taşımadığını gösteren sağlık kurulu raporu istenmektedir.
Başvuru sonrası süreç nasıl işlemektedir?
Başvurunun tamamlanması ve evrakların teslim edilmesinden sonra süreç aşağıdaki şekilde işlemektedir:
· Sosyal İnceleme ve Onay: Belgelerin incelenmesinden sonra hane ziyareti yapılarak, referans gösterilen kişilerle görüşülmektedir. Ailenin bir çocuğa koruyucu aile olmaya uygun olup olmadığı her yönüyle araştırılmaktadır.
· Uygun Çocukla Eşleştirme ve Uyum Süreci: Sosyal hizmet uzmanı, koruyucu aile statüsü kazanan aile ile birlikle görüşmeler yaparak başvuran aileye uygun olacak çocuğu belirlemek için yönlendirmeler yapmaktadır. Çocuğun belirlenmesinden sonra koruyucu aile adayları çocuğun bulunduğu kuruma düzenli ziyaretler yaparak çocukla vakit geçirmektedir. Süreç olumlu sonuçlanana kadar çocuğa, ziyaret eden kişilerin koruyucu aile adayı oldukları söylenmemektedir. Uyum sürecinin tamamlanması sonrası adaylar çocuğa evlerinde kısa süreli bakım sunmaya başlamaktadır. Bu süreçte sosyal hizmet uzmanı çocukla ailenin arasındaki ilişkiyi, ebeveynlik becerilerini inceleyerek desteklemektedir.
· Koruyucu Ailelik Sözleşmesinin İmzalanması: Uyum sürecinde herhangi bir sorun yaşanmazsa koruyucu ailelik sözleşmesi imzalanmaktadır.
· Çocuğun Yerleştirilmesi: Sözleşmenin imzalanmasından sonra Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğünün denetimiyle çocuk, koruyucu aile ile yaşamaya başlamaktadır.
· İzleme ve Denetim: Aile ve Sosyal Hizmetler Müdürlüğünün izleme ve denetimi koruyucu ailelik süreci boyunca devam etmektedir.
Başvuru ne kadar süre içerisinde sonuçlanmaktadır?
Koruyucu aile olmak için yapılan başvurular ortalama 6 ay içerisinde sonuçlandırılarak başvuru sahibine bilgi verilmektedir.
Koruyucu ailelere Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından ne tür destekler verilmektedir?
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından koruyucu ailelik devam ettiği sürece çocuğun yetiştirilmesi için gerekli olan eğitim, bakım ve kişisel gelişim harcamalarına destek olması için aylık bakım ödemesi yapılmaktadır. Aylık bakım ödemeleri yalnızca talep eden ailelere sağlanmaktadır. Ayrıca koruyucu aileye anne-babalık, çocuk gelişimi, iletişim gibi konularda eğitimler verilmektedir. Bakanlık tarafından koruyucu aileye verilen eğitimlerin temel sebebi çocuğun eğitim, bakım ve yetiştirilme sorumluluğunun verildiği ailenin bu sorumluluklara uygun davranışlar sergileyerek çocuğun üstün yararını gözetmesini sağlamak ve desteklemektir.
Koruyucu aile yanında kalan çocuk biyolojik ailesi ile görüşebilir mi?
Çocuğun üstün yararı düşünülerek çocuğun aileyle görüşmesi halinde zarar görme durumu olmaması ve ilgili sosyal hizmet uzmanının uygun görmesi halinde çocuk biyolojik ailesiyle görüşebilmektedir. Çocuğun yılda en fazla 30 günü geçmeyecek şekilde izinli olarak biyolojik ailesinin yanında kalabilmesi için uzmanların onayı ile karar verilebilmektedir.
Yabancı uyruklu veya özel gereksinimi olan çocuklara koruyucu aile olunabilir mi?
Koruma ve bakım altında bulunan yabancı uyruklu veya özel gereksinimi olan çocuklara koruyucu aile olunabilmektedir. Özel gereksinimi olan çocuklar için varsa tedavi ve uygulama planındaki yükümlülükleri yerine getirmek koşuluyla ve ilgili uzmanın durum takibi ile koruyucu aile olunabilmektedir.
Koruyucu aile statüsü iptal edilebilir mi?
Sosyal hizmet uzmanı tarafından yapılan incelemeler doğrultusunda koruyucu aile olma halinin devamının sakıncalı olduğu tespit edilirse konu ile ilgili rapor hazırlanarak aile komisyonuna bildirilmektedir. Koruyucu aile statüsü komisyon kararı ile iptal edilebilmektedir. Koruyucu aile statüsü iptal edilen aile tekrar koruyucu aile olamamaktadır.
Evlat edinme ve koruyucu aile olmak arasındaki fark nedir?
Evlat edinmede çocuğun velayet hakları ve tüm yükümlülükleri mahkeme kararı ile evlat edinene devredilmektedir. Koruyucu ailede ise çocuğun bakım, yetişme ve eğitim sorumluluğu devlet ile paylaşılırken çocuğun velayeti biyolojik ailesinde kalmaktadır.
Gönüllü aile ve koruyucu aile arasındaki fark nedir?
Kişi ya da çiftlerin bakım kuruluşunda kalan çocuklarla gönüllü olarak ve kısa süreli vakit geçirmelerine, etkinlik yapmalarına gönüllü ailelik denmektedir. Gönüllü aile etkinlikler aracılığıyla çocuğun ilgi, yetenek ve eğitim sürecine katkıda bulunmaktadır. Koruyucu ailelikte ise çocuk ilgili kişilere devlet denetiminde emanet edilmektedir.
Aşağıda bulunan bağlantılar üzerinden koruyucu aile başvuru sayfasına ve koruyucu aile yönetmeliğine ulaşabilirsiniz. Koruyucu Aile Başvuru Sayfası Koruyucu Aile Yönetmeliği
*Konu ile ilgili farklı sorularınız veya detaylı bilgi talebiniz olması durumunda Vakfımızın Sosyal Hizmet Birimine aşağıdaki numaranın Whatsapp hattı üzerinden ulaşabilir ve sosyal hizmet danışmanlık desteğimizden yararlanabilirsiniz.
Sosyal Hizmet Whatsapp Hattı
0 549 483 95 45
0 537 305 70 34
0 549 229 23 22