Deprem gibi doğal afetlerin ardından kendimizi iyi hissetmememiz, öfke-korku-endişe gibi yoğun duygular içinde olmamız, sürekli haberleri takip etme ihtiyacı duymamız anormal duruma verilen normal tepkiler arasında yer alır. Ancak medyada takip ettiğimiz haberler, depremi yaşamayan ve hissetmeyen çocukların da dünyayı güvenilmez bir yer olarak algılamalarına ve yoğun kaygı ve korku yaşamalarına sebep olabilir. Çocukların güven ihtiyacını ve iyilik halini korumak adına biz yetişkinlerin alabileceği bazı önlemleri Vakıf psikologlarımız sizler için derledi.
- Ebeveynler olarak iyi hissetmemek son derece normal. Öncelikle kendi duygularınızı fark edin.
- Çocukların yanında verilen tepkilere dikkat edin. Ebeveynler kendi korku, endişe, sinir veya üzüntülerini nasıl ifade ediyorlarsa, çocuklar da ifade şekillerini kopyalayabilir.
- Çocukların medyada izlediği veya dinlediği içerikleri kısıtlamak çok önemli. Tekrarlayan görüntülere maruz kalmak aynı olayın tekrar tekrar meydana geldiğini düşündürtebilir.
- Çocukların bulunduğu ortamda bir başkasıyla konuşurken, çocuklar her ne kadar sizi dinlemiyor veya ilgilenmiyormuş gibi gözükseler de sizi duyar, dinler ve etkilenirler.
- Böyle dönemlerde çocuklar kendilerini güvende hissetmeye ihtiyaç duyarlar. Çocuklarınıza bol bol sarılarak, konuşarak, temas kurarak onları sakinleştirebilirsiniz.
- Rutinler çocukların ihtiyacıdır ve onları korur. Yemek-uyku vb. gibi düzenlerini devam ettirerek, gün içinde oyun oynamalarına, size yardım etmelerine izin verin.
- Çocuklar duygularını ve düşüncelerini oyunlarına yansıtarak sindirirler. Bu süreçte oyunlarında karşılaştığınız deprem, enkaz, yıkım, kayıp, ölüm, yangın gibi senaryolar sizleri korkutmasın. Çocuğunuzun bu oyunlara ihtiyacı var, oyun çocuğun ilacıdır.
- Olumsuz yaşantılar sonucunda normal karşıladığımız alt ıslatma, parmak emme, tırnak yeme, iştahsızlık, aşırı iştah artışı, yalnız kalamama, karanlıktan korkma vb. davranışlar gözlemliyorsanız bir müddet için sabırlı olmakta fayda var. Eleştirmeyin, müdahale etmeyin. Bu davranışlar çocuk sakinleştiğinde sönecektir.
- Yaşanılanlar hakkında sizlerle konuşmak istediğinde çocuğun ne bildiğini, neler hissettiğini, düşüncelerini dinlemeye özen gösterin. Varsa sorularını mümkün olduğunca basit bir şekilde, korkutucu detaylara değinmeden cevaplandırın.
- Adlandıramadığı duyguları ebeveyn olarak adlandırmak çocuğun yaşadığı duyguları normalleştirmesine yardım eder. Örneğin; “korkmuş gözüküyorsun”, “yaşanılanlara ben de üzülüyorum” gibi cümlelerle duygularını dışarı vurmasına teşvik edin.
- Depremin olumsuz etkilerinden ziyade; kurtarılan insanlardan, dayanışmadan, yardım mekanizmalarından bahsederek çocuğun çaresiz hissetmesinin önüne geçin.
Erdhej û Ragihandina bi Zarokan re
Ji bo me normal e ku em piştî karesatên xwezayî yên wekî erdhejan xwe nebaş hîs bikin û hestên tund ên wekî hêrs-tirs-xemgîniyê hebin. Pêdivîya şopandina nûçeyan bi berdewamî di nav reaksiyonên normal ên rewşa ne normal de ye. Lê belê nûçeyên ku em di medyayê de dişopînin dibe sedem ku zarokên ku erdhejê nedîtine û hîs nekirine dinyayê wekî cihekî ne ewle bihesibînin û bi fikar û tirseke giran re rû bi rû bimînin. Hin tedbîr hene ku em mezin dikarin ewlekarî û xweşîya zarokan biparêzin;
1)Bi tevahî normal e ku dê û bav xwe baş hîs neke. Pêşîn, hestên xwe binihêrin.
2) Bala xwe bidin bertekên ku li ber zarokan tên dayîn. Zarok dikarin îfadeyên xwe bi heman awayî kopî bikin ku dê û bav tirs, fikar, hêrs an xemgîniya xwe diyar dikin.
3) Pir girîng e ku naveroka ku zarok di medyayê de temaşe dikin an guhdarî dikin sînordar bikin. Dîtina zarokan wêneyên dubare dibe ku wan bifikire ku heman bûyer dîsa qewimiye.
4) Dema ku hûn li ber zarokan bi yekî din re dipeyîvin, her çend xuya be ku ew guh nadin we an jî bala we nagirin, ew we dibihîzin, li we guhdarî dikin û bandor dibin.
5) Di serdemên weha de, zarok dixwazin xwe ewle hîs bikin. Hûn dikarin zarokên xwe bi hembêzkirin, bi wan re bipeyivin û bi têkilîyê wan aram bikin.
6) Rûtîn ji bo zarokan girîng e û wan diparêze. Xwarin, xew hwd. Destûr bidin ku ew lîstikan bilîzin û di nav rojê de ji we re bibin alîkar ku hûn rûtînên xwe yên mîna xwe bidomînin
7) Zarok hest û ramanên xwe bi nîşandana wan di lîstikên xwe de dihesînin. Di vê pêvajoyê de ji senaryoyên wek erdhej, mayîn, wêranî, windahî, mirin û şewatê netirsin. Pêdiviya zarokê we bi van lîstikan heye, lîstik dermanê zarokê ye.
8) Di encama serpêhatiyên neyînî de ev tiştên jêrîn normal têne dîtin: şuştina nivînan, mêjkirina tiliyan, neynûk xwar, bê mêtingehbûn, îsra zêde, nekarîna tenêbûnê, tirsa ji tariyê hwd. Ger hûn van reftaran di zarok de temaşe bikin, bikêr e ku hûn ji bo demekî sebir bikin. Rexne nekin, mudaxele nekin. Dema ku zarok aram bibe dê ev tevger kêm bibin.
9) Dema ku zarok dixwazin bi we re li ser tiştên ku qewimîne bipeyive, bala xwe bidin tiştên ku zarok dizane, çawa hîs dike û ramanên wî. Bersiva her pirsan bi qasî ku gengaz dibe, bêyî ku biçin nav hûrguliyên tirsnak.
10) Bi navkirina hestên ne binavkirî wekî dê û bav ji zarok re dibe alîkar ku hestên ku ew dijîn normal bike. Bo nimûne; Wê teşwîq bikin ku hestên xwe bi hevokên wekî “tu ditirsî xuya dikî”, “Ez jî ji bo çi qewimî xemgîn im”.
11) Li şûna bandorên neyînî yên erdhejê; bi axaftinên li ser kesên rizgarkirî, hevgirtin û mekanîzmayên alîkariyê nehêle zarok bêçare bimîne.
الزلزال والتواصل مع الأطفال
الشعور بالتوعك بعد الكوارث الطبيعية مثل الزلازل، والانفعالات الشديدة مثل الغضب والخوف والقلق والحاجة إلى متابعة الأخبار باستمرار هي من ردود الفعل الطبيعية على المواقف غير الطبيعية. ومع ذلك، فإن الأخبار التي نتابعها في وسائل الإعلام قد تجعل الأطفال الذين لم يختبروا ولم يشعروا بالزلزال ينظرون إلى العالم على أنه مكان غير آمن ويعانون من القلق والخوف الشديد. هناك بعض الاحتياطات التي يمكن أن نتخذها نحن الكبار لحماية سلامة الأطفال ورفاههم؛
١.من الطبيعي تمامًا ألا تشعر بالرضا كآباء. أولا، لاحظ مشاعر.
٢.انتبه لردود الفعل التي تُعطى في حضور الأطفال. يمكن للأطفال نسخ تعبيراتهم بنفس الطريقة التي يعبر بها الآباء عن خوفهم أو قلقهم أو غضبهم أو حزنهم.
٣.من المهم جدًا تقييد المحتوى الذي يشاهده الأطفال أو يستمعون إليه في وسائل الإعلام. قد يشير التعرض للصور المتكررة إلى حدوث نفس الحدث مرارًا وتكرارًا.
٤.عندما تتحدث إلى شخص آخر في البيئة التي يوجد فيها أطفال، حتى لو بدا أنهم لا يستمعون إليك أو يهتمون بك، فإنهم يسمعونك ويستمعون إليك ويتأثرون.
٥.في مثل هذه الفترات، يحتاج الأطفال إلى الشعور بالأمان. يمكنك تهدئة أطفالك عن طريق معانقتهم والتحدث والتواصل.
يحتاج الى الروتين لحمايتهم، مثل ٦.
الاكل والنوم المنتظمين، وايضا اسمح لهم بمساعدتك خلال اليوم، ولعب الألعاب.
٧.يهضم الأطفال مشاعرهم وأفكارهم من خلال عكسها في ألعابهم. لا تخف من سيناريوهات مثل الزلازل والحطام والدمار والضياع والموت والنار التي تواجهها في هذه العملية. يحتاج طفلك إلى هذه الألعاب، فاللعبة هي دواء الطفل.
٨.نتيجة للتجارب السلبية، التبول في الفراش، مص الأصابع، قضم الأظافر ، فقدان الشهية ، الشهية المفرطة ، عدم القدرة على الوحدة ، الخوف من الظلام ، إلخ. إذا كنت تراقب سلوكيات، فمن المفيد أن تتحلى بالصبر لفترة. لا تنتقد، لا تتدخل. ستهدأ هذه السلوكيات عندما يهدأ الطفل.
٩.انتبه للاستماع إلى ما يعرفه الطفل وما يشعر به وأفكاره عندما يريد التحدث معك حول ما حدث. أجب عن أي أسئلة ببساطة قدر الإمكان، دون الخوض في التفاصيل المخيفة.
١٠.تسمية المشاعر غير المسماة بالآباء تساعد الطفل على تطبيع المشاعر التي يمر بها. على سبيل المثال؛ شجعها على التعبير عن مشاعرها بعبارات مثل “تبدو خائفًا”، “أشعر بالأسف لما حدث أيضًا”
١١.بدلاً من الآثار السلبية للزلزال؛ منع الطفل من الشعور بالعجز من خلال التحدث عن الأشخاص الذين تم إنقاذهم والتضامن وآليات المساعدة.